Πολιτικοί, παρακαλώ, σιωπήστε για λίγο...
Ήταν μια εξαιρετικά αστεία σκηνή, αν και θα πονοκεφαλιάσει τους διπλωμάτες που θα προσπαθήσουν να μειώσουν κατά το δυνατό τη ζημία που προκάλεσε.
Στη διάσκεψη κορυφής των ηγετών Ιβηρικής Χερσονήσου και Λατινικής Αμερικής, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Χιλή, η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών των δύο περιοχών αποδείχθηκε απατηλό όνειρο όταν ο Ούγκο Τσάβες επετέθη κατά του Ισπανού πρώην πρωθυπουργού, Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Ο σημερινός πρωθυπουργός επενέβη απαιτώντας από τον κ. Τσάβες να σεβαστεί τον προκάτοχό του. Όμως, ο κ. Τσάβες συνέχιζε ακάθεκτος και τότε, ο αξιοσέβαστος βασιλιάς της Ισπανίας, Χουάν Κάρλος, λαμβάνοντας τον λόγο, απευθύνθηκε προς τον κ. Τσάβες λέγοντας «γιατί δεν σκας επιτέλους;». Όπως ήταν αναμενόμενο, ούτε αυτή η σύσταση είχε κανένα αποτέλεσμα στον χειμαρρώδη πρόεδρο της Βενεζουέλας.
Οι χειρότεροι απ’ όλους
Όμως, τι εκπληκτική ιδέα που ήταν τούτη. Γιατί ο κ. Τσάβες δεν δοκιμάζει να ασπασθεί την αρετή της σιωπής, έστω και για λίγο; Θα μας ανακούφιζε όλους πολύ αν οι πολιτικοί προτιμούσαν για λίγο τη σιωπή.
Χειρότεροι από όλους είναι οι Αμερικανοί· ο Τζουλιάνι, ο Ομπάμα, ο Ρόμνεϊ, η Χίλαρι Κλίντον και οι άλλοι δεν χάνουν ευκαιρία να πουν τη γνώμη τους επί παντός επιστητού και κάθε εχέφρων άνθρωπος τρέχει για ωτασπίδες. Δεν είναι καλύτερος ο Λευκός Οίκος, με τις καθημερινές συνεντεύξεις Τύπου, τις συχνές ομιλίες του προέδρου Μπους και τα διαρκή «φλύαρα» ταξίδια υψηλόβαθμων αξιωματούχων που προσπαθούν να προωθήσουν τα αμερικανικά συμφέροντα και προγράμματα για το εμπόριο, τη μοίρα των Παλαιστινίων ή το μέλλον της Βόρειας Κορέας. Όλα αυτά δίνουν την εντύπωση ενός ατέρμονος τοκ σόου με ακροβατικά, όπου οι λέξεις χάνουν το νόημά τους, η εμφάνιση είναι τα πάντα και η δομημένη σκέψη καταργείται.
Στη Γαλλία, υπουργοί και αξιωματούχοι κάνουν ό,τι μπορούν για να ακολουθήσουν τους λεκτικούς μαραθωνίους του κ. Σαρκοζί σε διάφορα δύσκολα και ευαίσθητα θέματα. Αλλά το γραφείο του κ. Αχμεντινετζάντ δεν σιωπά ποτέ.
Τα πολλά λόγια -όπως και οι πολλές πράξεις- απλά μειώνουν την αξιοπιστία του στόχου. Γι’ αυτό είναι αξιοθαύμαστος ο πάντα ολιγόλογος πρόεδρος Πούτιν. Οι εμφανίσεις του δεν είναι συχνές και τα σχόλιά του -προειδοποιήσεις προς τη Δύση κατά κύριο λόγο - αυστηρές και μετρημένες.
Οι «τεχνίτες», όμως, του «πώς να επιτύχετε τον σκοπό σας σιωπώντας» είναι οι Κινέζοι. Λένε τη γνώμη τους μόνον όταν πρέπει, και ει δυνατόν κατ’ ιδίαν. Οι εσωτερικές διαφορές δεν κοινοποιούνται ενώ εφόσον δεν υπάρχει κάποιο εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα (π.χ. η Ταϊβάν) επιλέγουν τη «διπλωματία της σιωπής». Και συνήθως πετυχαίνουν τον στόχο τους.
Ίσως οι Κινέζοι να είναι καλύτεροι μαθητές του Βίσμαρκ από ό,τι εμείς οι Δυτικοί. Ο «σιδηρούς καγκελάριος» ως όπλα για την επίτευξη των στόχων χρησιμοποιούσε τη διπλωματία και τη διαπραγμάτευση. Κι ήταν εξαιρετικά επιτυχής.
Τι έκανε ο Βίσμαρκ
Εξαιρετικά εντυπωσιακή ήταν η συμπεριφορά του όταν οι αντιπαραθέσεις στα Βαλκάνια και μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων απειλούσαν με πανευρωπαϊκό πόλεμο μεγάλης κλίμακας. Τις δεκαετίες του 1870 και 1880, οι στρατοί μπορούσαν να πολεμήσουν μόνο τους πιο ζεστούς μήνες και ο κίνδυνος πολέμου αυξανόταν την ίδια περίοδο. Γι’ αυτό, ο μεγάλος πολιτικός το καλοκαίρι αποτραβιόταν σε θέρετρα αρνούμενος να δεχθεί επισκέπτες και αλληλογραφώντας μόνο διαμέσου του υπουργείου Εξωτερικών. Μην μπορώντας να ανακαλύψουν τις προθέσεις, οι «φιλοπόλεμοι» επέλεγαν την πολιτική της καθυστέρησης. Δεν τολμούσαν, άλλωστε, να δράσουν αγνοώντας τις προθέσεις του Βερολίνου.
Βέβαια, εκείνες οι περίοδοι ήταν ιστορικώς μοναδικές. Η Γερμανία ήταν η κινητήριος δύναμη του ευρωπαϊκού συστήματος των μεγάλων δυνάμεων, ο Βίσμαρκ μεγαλοφυής διπλωμάτης και μαέστρος στο... «πόκερ». Κυρίως, όμως, δεν περιοριζόταν από τα Κοινοβούλια, την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ.
Δεν πρέπει να κλείσουμε τα μάτια στο παράδειγμα της «χρυσής σιωπής του» και την αυτοσυγκράτηση της κινεζικής ηγεσίας. Ακόμα και αν οι πολιτικοί μας δεν μπορούν να κρατήσουν για πολύ το στόμα τους κλειστό ή να «μονάσουν» για μια χρονική περίοδο, μήπως θα μπορούσαν, τέλος πάντων, να «σιωπήσουν» για κάνα μήνα; Ίσως για μία βδομάδα.
Ήταν μια εξαιρετικά αστεία σκηνή, αν και θα πονοκεφαλιάσει τους διπλωμάτες που θα προσπαθήσουν να μειώσουν κατά το δυνατό τη ζημία που προκάλεσε.
Στη διάσκεψη κορυφής των ηγετών Ιβηρικής Χερσονήσου και Λατινικής Αμερικής, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Χιλή, η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών των δύο περιοχών αποδείχθηκε απατηλό όνειρο όταν ο Ούγκο Τσάβες επετέθη κατά του Ισπανού πρώην πρωθυπουργού, Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Ο σημερινός πρωθυπουργός επενέβη απαιτώντας από τον κ. Τσάβες να σεβαστεί τον προκάτοχό του. Όμως, ο κ. Τσάβες συνέχιζε ακάθεκτος και τότε, ο αξιοσέβαστος βασιλιάς της Ισπανίας, Χουάν Κάρλος, λαμβάνοντας τον λόγο, απευθύνθηκε προς τον κ. Τσάβες λέγοντας «γιατί δεν σκας επιτέλους;». Όπως ήταν αναμενόμενο, ούτε αυτή η σύσταση είχε κανένα αποτέλεσμα στον χειμαρρώδη πρόεδρο της Βενεζουέλας.
Οι χειρότεροι απ’ όλους
Όμως, τι εκπληκτική ιδέα που ήταν τούτη. Γιατί ο κ. Τσάβες δεν δοκιμάζει να ασπασθεί την αρετή της σιωπής, έστω και για λίγο; Θα μας ανακούφιζε όλους πολύ αν οι πολιτικοί προτιμούσαν για λίγο τη σιωπή.
Χειρότεροι από όλους είναι οι Αμερικανοί· ο Τζουλιάνι, ο Ομπάμα, ο Ρόμνεϊ, η Χίλαρι Κλίντον και οι άλλοι δεν χάνουν ευκαιρία να πουν τη γνώμη τους επί παντός επιστητού και κάθε εχέφρων άνθρωπος τρέχει για ωτασπίδες. Δεν είναι καλύτερος ο Λευκός Οίκος, με τις καθημερινές συνεντεύξεις Τύπου, τις συχνές ομιλίες του προέδρου Μπους και τα διαρκή «φλύαρα» ταξίδια υψηλόβαθμων αξιωματούχων που προσπαθούν να προωθήσουν τα αμερικανικά συμφέροντα και προγράμματα για το εμπόριο, τη μοίρα των Παλαιστινίων ή το μέλλον της Βόρειας Κορέας. Όλα αυτά δίνουν την εντύπωση ενός ατέρμονος τοκ σόου με ακροβατικά, όπου οι λέξεις χάνουν το νόημά τους, η εμφάνιση είναι τα πάντα και η δομημένη σκέψη καταργείται.
Στη Γαλλία, υπουργοί και αξιωματούχοι κάνουν ό,τι μπορούν για να ακολουθήσουν τους λεκτικούς μαραθωνίους του κ. Σαρκοζί σε διάφορα δύσκολα και ευαίσθητα θέματα. Αλλά το γραφείο του κ. Αχμεντινετζάντ δεν σιωπά ποτέ.
Τα πολλά λόγια -όπως και οι πολλές πράξεις- απλά μειώνουν την αξιοπιστία του στόχου. Γι’ αυτό είναι αξιοθαύμαστος ο πάντα ολιγόλογος πρόεδρος Πούτιν. Οι εμφανίσεις του δεν είναι συχνές και τα σχόλιά του -προειδοποιήσεις προς τη Δύση κατά κύριο λόγο - αυστηρές και μετρημένες.
Οι «τεχνίτες», όμως, του «πώς να επιτύχετε τον σκοπό σας σιωπώντας» είναι οι Κινέζοι. Λένε τη γνώμη τους μόνον όταν πρέπει, και ει δυνατόν κατ’ ιδίαν. Οι εσωτερικές διαφορές δεν κοινοποιούνται ενώ εφόσον δεν υπάρχει κάποιο εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα (π.χ. η Ταϊβάν) επιλέγουν τη «διπλωματία της σιωπής». Και συνήθως πετυχαίνουν τον στόχο τους.
Ίσως οι Κινέζοι να είναι καλύτεροι μαθητές του Βίσμαρκ από ό,τι εμείς οι Δυτικοί. Ο «σιδηρούς καγκελάριος» ως όπλα για την επίτευξη των στόχων χρησιμοποιούσε τη διπλωματία και τη διαπραγμάτευση. Κι ήταν εξαιρετικά επιτυχής.
Τι έκανε ο Βίσμαρκ
Εξαιρετικά εντυπωσιακή ήταν η συμπεριφορά του όταν οι αντιπαραθέσεις στα Βαλκάνια και μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων απειλούσαν με πανευρωπαϊκό πόλεμο μεγάλης κλίμακας. Τις δεκαετίες του 1870 και 1880, οι στρατοί μπορούσαν να πολεμήσουν μόνο τους πιο ζεστούς μήνες και ο κίνδυνος πολέμου αυξανόταν την ίδια περίοδο. Γι’ αυτό, ο μεγάλος πολιτικός το καλοκαίρι αποτραβιόταν σε θέρετρα αρνούμενος να δεχθεί επισκέπτες και αλληλογραφώντας μόνο διαμέσου του υπουργείου Εξωτερικών. Μην μπορώντας να ανακαλύψουν τις προθέσεις, οι «φιλοπόλεμοι» επέλεγαν την πολιτική της καθυστέρησης. Δεν τολμούσαν, άλλωστε, να δράσουν αγνοώντας τις προθέσεις του Βερολίνου.
Βέβαια, εκείνες οι περίοδοι ήταν ιστορικώς μοναδικές. Η Γερμανία ήταν η κινητήριος δύναμη του ευρωπαϊκού συστήματος των μεγάλων δυνάμεων, ο Βίσμαρκ μεγαλοφυής διπλωμάτης και μαέστρος στο... «πόκερ». Κυρίως, όμως, δεν περιοριζόταν από τα Κοινοβούλια, την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ.
Δεν πρέπει να κλείσουμε τα μάτια στο παράδειγμα της «χρυσής σιωπής του» και την αυτοσυγκράτηση της κινεζικής ηγεσίας. Ακόμα και αν οι πολιτικοί μας δεν μπορούν να κρατήσουν για πολύ το στόμα τους κλειστό ή να «μονάσουν» για μια χρονική περίοδο, μήπως θα μπορούσαν, τέλος πάντων, να «σιωπήσουν» για κάνα μήνα; Ίσως για μία βδομάδα.
